Το κουρμπάνι του Αγίου Αθανασίου

google

Σήμερα η εκκλησία μας τιμά την μνήμη του Αγίου Αθανασίου και θα σας μεταφέρω στο Διδυμότειχο μια κωμόπολη του Β. Έβρου που είναι πολιούχος της και λαμβάνει χώρα ένα ιδιαίτερο έθιμο προς τιμήν του..

Ο Αθανάσιος Αλεξανδρείας ή Μέγας Αθανάσιος ή Άγιος Αθανάσιος (περ. 298 – 2 Μαΐου 373) ήταν Πατριάρχης Αλεξανδρείας. Τιμάται ως άγιος τόσο από την Ανατολική Ορθόδοξη όσο και από την Ρωμαιοκαθολική εκκλησία. Αποτελεί έναν από τους τέσσερις Πατέρες της Ανατολικής εκκλησίας που φέρουν τον τίτλο «Μέγας» μαζί με τούς Βασίλειο, Φώτιο, και Λέοντα, και ένας από τους 33 Πατέρες της Ρωμαιοκαθολικής εκκλησίας.

Από πολύ νέος έδειξε την πνευματική κλίση του. Σε ηλικία 25 ετών χειροτονήθηκε διάκονος από τον επίσκοπο Αλεξανδρείας Αλέξανδρο, τον οποίο ακολούθησε στην Α΄ Οικουμενική Σύνοδο το 325, στη Νίκαια της Βιθυνίας. Εκεί αναδείχθηκε πρωτεργάτης στην καταδίκη της διδασκαλίας του Αρείου που χαρακτηρίστηκε αιρετική.

Γεννήθηκε στα τέλη του 3ου αιώνα μ.Χ. στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, οι γονείς του ήταν Χριστιανοί και από μικρή ηλικία έδειξε την κλίση του, αφού παρίστανε τον ιερέα που βάπτιζε τους πιστούς (φίλους του).

Χειροτονήθηκε πατριάρχης Αλεξανδρείας σε ηλικία 33 ετών, στις 8 Ιουλίου του 328 μ.Χ. Μετά την εκλογή του, άρχισε σημαντικό ποιμαντικό έργο, μελέτησε τις ανάγκες των μοναχών, κληρικών και λαϊκών για τη καλύτερη δυνατή συμβίωση και εναρμόνιση των ρόλων τους στο εκκλησιαστικό πλαίσιο. Επίσης ανέπτυξε έντονη αντιαιρετική δράση, με κύριο στόχο την διάδοση του «ορθού» δόγματος της ομοουσιότητας του Πατρός και του Υιού. Υπήρξε και προεξάρχων μεγάλου φιλανθρωπικού έργου στη περιοχή της Αλεξάνδρειας.

google

Σε ηλικία 17 ετών των καθαίρεσαν και τον εξόρισαν ωστόσο δεν μετανόησε για την πίστη του. Πίστευε στην τριαδικότητα του Θεού και στο ότι η ψυχή ζει και μετά τον θάνατο. Κατά την εξορία του έζησε δίπλα σε πατέρες της ερήμου ενώ έμεινε με την έκφραση «Athanasius contra mundum» ή «Ο Αθανάσιος εναντίον του κόσμου» θέλοντας να δείξουν πόσο πιστός ήταν στις αρχές του.

Το συγγραφικό του έργο είναι μεγάλο και μέχρι το θάνατο του όταν τελείωσαν οι διωγμοί έμεινε ως επίσκοπος.  Η μνήμη του γιορτάζεται στις 18 Ιανουαρίου (μαζί με τη γιορτή του Κυρίλλου μια ημέρα μετά την γιορτή του Αγίου Αντωνίου  για να δειχθεί η πνευματική τους εξάρτηση και συνέχεια με τον Μέγα Αντώνιο, ο οποίος ήταν και ο πνευματικός τους πατέρας) και στις 2 Μαΐου ημέρα θανάτου του.

Τα πολύ παλιά χρόνια, έπεσε μεγάλη αρρώστια στο Διδυμότειχο, τότε οι κάτοικοι του μην ξέροντας τι άλλο να κάνουν παρακάλεσαν τον Άγιο να τους σώσει και εκείνοι θα εκπλήρωναν το τάμα τους κάνοντας κουρμπάνι ένα παλιό έθιμο της Ανατολικής Θράκης που το έφεραν μαζί τους οι πρόσφυγες του ‘22.

Για όσους δεν γνωρίζουν τι είναι.. Το κουρμπάνι (kurban στα τούρκικα σημαίνει Θυσία) είναι ένα παλαιό έθιμο του ευρύτερου ελλαδικού χώρου και διατηρείται σήμερα στον ελληνικό και τουρκικό πολιτισμό. Είναι ένα τελετουργικό κατά το οποίο σφάζουν και μαγειρεύουν ένα ζώο ή αγοράζονται ζώα με χρήματα από έρανο ευλογείται και το κρέας τους μοιράζεται στους πιστούς. Η ουσία του είναι το κοινό συμπόσιο των πιστών υπερ υγείας .

Ο θρύλος αναφέρει πως το έθιμο ξεκίνησε όταν τη περίοδο της σποράς, έκανε την εμφάνισή του ένα ελάφι στο προαύλιο της εκκλησίας, κάτι που θεωρούνταν θεϊκό σημάδι. Οι κάτοικοι του χωριού, αφού άφηναν το ζώο να ξεκουραστεί, στη συνέχεια το έσφαζαν και το μαγείρευαν μαζί με ένα ζωμό από αλεσμένο σιτάρι, το πληγούρι, που τοποθετούσαν σε μεγάλα καζάνια. Στη συνέχεια, το κουρμπάνι διανέμονταν στους κατοίκους του χωριού δωρεάν και το όλο έθιμο συμπλήρωναν εορταστικές εκδηλώσεις. Μία χρονιά, οι κάτοικοι δεν άφησαν το ζώο να ξεκουραστεί και έκτοτε δεν κατέβηκε ξανά. Από τότε συνέχισαν την παράδοση σφάζοντας ταύρους.

google

Παλαιότερα στην πόλη του Διδυμοτείχου το κουρμπάνι τη μέρα του Αγίου γινότανε σε τέσσερα διαφορετικά σημεία. Σήμερα το συνεχίζουν μόνο οι ψαράδες, που μένουν δίπλα τον Ερυθροπόταμο (παραπόταμος του Έβρου).

Αφού μαζεύονταν όλα τα τάματα ,η επιτροπή (αρμόδια για το κουρμπάνι) όριζε τους σφάχτες, που από το απόγευμα, θ’άρχιζαν το σφάξιμο. Τα ζώα οδηγούνται μπροστά σε δύο τάφρους, που βρίσκονται δίπλα στην κύρια είσοδο της εκκλησίας, τά σφάζανε, προσέχοντας το αίμα να χύνεται μέσα στην τάφρο (κάθε χρόνο ανοίγει εκ περιτροπής η μία τάφρος). Μετά το σφάξιμο όλων των ζώων (συνεχιζότανε και την επομένη με το σφάξιμο κοκοριών), κλείνανε την τάφρο με χώμα. Θα ξανάνοιγε μετά από δύο χρόνια. Του χρόνου είχε σειρά η άλλη τάφρος. Το χώμα των δύο τάφρων κάθε οχτώ με δέκα χρόνια, αντικαθίσταται με καινούργιο και το παλιό μεταφέρεται στα νεκροταφεία του χωριού.

google

Από το πρωί της μέρας γιορτής του Αγίου Αντωνίου όλα τα σπίτια του χωριού έστελναν από ένα κόκορα με κάποιο μέλος τους για να τον σφάξουν στον Αη-Θανάση. Πάνω από τετρακόσια κοκόρια σφάζανε εκείνη τη μέρα. Στη συνέχεια τα πήγαιναν στο σπίτι, για να τον μαγειρέψει η νοικοκυρά, η οποία όμως, προηγουμένως είχε φτιάξει τις λαλαγγίτες (σας έχω πει τι είναι σε προηγούμενο post), που τις “έβρεχε” με ζουμί από το μαγειρεμένο κόκορα. Αυτό εξάλλου θα ήταν και το φαγητό της μέρας.

Στο προαύλιο της εκκλησίας –αφού πια σφάζανε όλα τα τάματα τις απογευματινές πάντα αναλάμβαναν να ετοιμάσουν το κουρμπάνι. Στο μεταξύ από μέρες νωρίτερα τα υλικά του κουρμπανιού μαζεύονταν από προσφορές των κατοίκων. Δηλαδή ο καθένας έδινε, κρεμμύδια, ρύζι, πλιγούρι και, τελευταία, λεφτά.

Όλο το βράδυ ετοίμαζαν το φαγητό.  Το πρωί της άλλης μέρας, μέρα του Αη-Θανάση, όλο το χωριό θα πήγαινε στην εκκλησία. Θα παρακολουθούσε τη θεία λειτουργία. Αφού πια σχολούσε η εκκλησιά ,ο παπάς θα σταύρωνε όλο τον κόσμο με το λάδι του αγίου και θα πήγαινε στο χώρο ετοιμασίας του κουρμπανιού για να το ευλογήσει.

΄google

Όταν ήταν έτοιμα έφτανε η ώρα της διανομής. Τα μεγάλα καζάνια, έξη τον αριθμό όσες και οι γειτονιές του χωριού, θα μετέφεραν ζευγάρια παλικαριών, περνώντας ένα μακρύ ξύλο ανάμεσα από τα δυο χερούλια. Κάθε καζάνι θα πήγαινε σε ορισμένη γειτονιά. Φωνάζοντας οι νέοι “κουρμπάνι” καλούσαν τον κόσμο, με τις κούπες, να’ρθεί να πάρει το φαγητό. Αυτό εξάλλου θα ήταν το “πρώτο” πιάτο του μεσημεριανού φαγητού τους, από το οποίο θα’ τρωγαν όλα τα μέλη της οικογένειας.

Η δύναμη του εθίμου είναι τόσο μεγάλη που λέγεται ότι όταν ένας πρόεδρος του χωριού προπολεμικά έδωσε εντολή να μην γίνει, πέθανε ο γιος του παλληκάρι χορεύοντας στην γιορτή και εκ τότε μέχρι και σήμερα τηρείται αυστηρά.

Τα ζώα που προσφέρονται είναι ταύρος, κριάρι και πετεινός. Τίποτα τυχαίο αφού ο πετεινός θεωρείται άγγελος της μέρας του Θεού Ήλιου, το κριάρι ήρεμο και ευγενικό ζώο ενώ ο ταύρος σύμβολο δύναμης. Τα ζώα που θυσιάζονται πρέπει να είναι αρσενικά, με μονή ηλικία (1, 3 ή 5 ετών) και άζευκτα. Στην πραγματικότητα είναι αρσενικά αφού τα θηλυκά ζώα τα χρειαζόταν για την αναπαραγωγή, το γάλα κτλ..

Τα «έθιμα» αυτά έχουν ως αρχή την Αρχαία Ελλάδα φυσικά..Στην αρχαία Ελλάδα αρχικά δεν θυσίαζαν ζώα αλλά καρπούς της φύσης..αργότερα όταν υπήρχαν περίοδοι λοιμών και ο κόσμος πέθαινε από την πείνα εξελίχθηκε να θυσιάζονται ζώα..στη Αρχαία Θράκη το συναντάμε στα Βουφόνια, όπου το ζώο παρουσιάζεται να δοκιμάζει τις προσφορές της θυσίας. Το γονάτισμα του ζώου, το χύσιμο του αίματος σε λάκκο ήταν ενδείξεις θέλησης του ζώου να θυσιαστεί.

Από κει μεταφέρεται και στο Ισραήλ όπου σύμφωνα με τις γραφές ο Θεός επέτρεψε την θυσία των ζώων προκειμένου οι Ιουδαίοι να σταματήσουν να θυσιάζουν πολλές φορές ακόμη και ανθρώπους στα Είδωλα..

google

Χρόνια πολλά στους εορτάζοντας με υγεία!

Τα φιλιά μου!!!